Odpowiedzi i sprostowania

Komunikat z dnia 12 listopada 2020 r.

W nawiązaniu do artykułu w Dzienniku Gazeta Prawna pt. „Delegacje Sędziów narzędziem nacisku. Znowu.” opublikowanego w dniu 22 października 2020 r. niniejszym wyjaśniamy:

Wniosek o przedłużenie delegacji Pani Sędzi Magdaleny Hemerling został złożony przez V Wydział Cywilny Odwoławczy Sądu Okręgowego w Warszawie w dniu 21 lipca 2020 r. Z uwagi na trwające od początku lipca 2020 r. rozmowy dotyczące przeniesienia do wydziałów pierwszoinstancyjnych sędziów delegowanych do wydziałów II-instancyjnych (prowadzone również z Panią Sędzią Hemerling), wnioskowi nie został nadany dalszy bieg.

Decyzja w zakresie konieczności wzmocnienia wydziałów pierwszoinstancyjnych oraz braku konieczności utrzymywania dotychczasowej liczby sędziów delegowanych w II instancji zapadła zatem na długo przed wydaniem przez Panią Sędzię opisywanego w artykule wyroku. Potwierdzeniem tego jest fakt nienadania biegu wnioskowi z lipca o przedłużenie delegowania do V Wydziału. Informację o tym, jak i o rozmowach prowadzonych z Panią Sędzią oraz z innymi sędziami rejonowymi delegowanymi do Sądu Okręgowego w Warszawie do II instancji o potrzebie ich przejścia do I instancji cywilnej – przekazywano też na bieżąco na naradach z Przewodniczącymi Wydziałów pionu cywilnego.

Za powyższą decyzją przemawiał szereg nakładających się na siebie okoliczności:

- W wydziałach pierwszoinstancyjnych cywilnych Sądu Okręgowego w Warszawie, przy ilości etatów 96,25 etatu sędziowskiego, obsada, wliczając sędziów delegowanych wynosi jedynie 82,25 etatu. Brakuje zatem 14 etatów sędziowskich. Tymczasem, w wydziałach drugoinstancyjnych istnieją dwa etaty ponad limit. Łącznie w dwóch wydziałach drugoinstancyjnych jest obecnie 10 sędziów delegowanych.

- Średnia wielkość referatu w wydziale pierwszoinstancyjnym cywilnym wynosi 575,9 spraw, zaś w wydziale drugoinstancyjnym cywilnym 167,2 sprawy. Jednocześnie, wpływ za okres 9 miesięcy 2020 r. w wydziałach pierwszoinstancyjnych wyniósł 18477 spraw i był o 46,4% większy w stosunku do wpływu za analogiczny okres w 2019 r. W tym samym okresie, wpływ w instancji odwoławczej spadł o 22,5%.

- Powyższe przekłada się na czas trwania postępowania. Czas trwania sprawy w instancji odwoławczej wynosił 6,4 miesiąca. W tym samym okresie, na wyznaczenie rozprawy w wydziałach cywilnych pierwszoinstancyjnych czas oczekiwania na pierwszą rozprawę wynosił 4,4 miesiąca.

Jednocześnie, wydziały pierwszoinstancyjne Sądu Okręgowego w Warszawie zostały osłabione poprzez oddelegowanie kilku orzekających tam sędziów do Ministerstwa Sprawiedliwości. W świetle powyższego wzmocnienie obsady orzeczników w wydziałach pierwszoinstancyjnych jest konieczne, nawet jeżeli oznacza to przeniesienie sędziów z wydziałów odwoławczych do wydziałów pierwszoinstancyjnych. Jeżeli sędzia nie zgadza się na zmianę delegacji, kończy się ona i wraca on do Sądu Rejonowego stanowiącego jego miejsce służbowe – w to miejsce rozpisuje się ogłoszenie o naborze na delegacje do wydziałów, które potrzebują wsparcia. Konkurs taki został rozpisany 12 lipca 2020 r. i z Sądu Rejonowego, został do I instancji cywilnej Sądu Okręgowego w Warszawie delegowany od 1 października 2020 r. inny sędzia – za jego zgodą.

Prezes Sądu Okręgowego w Warszawie nie ma kompetencji do dokonania delegowania sędziego sądu rejonowego do sądu okręgowego. Kompetencja ta, na podstawie art. 77 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 365 ze zm., dalej: p.u.s.p.) przysługuje Ministrowi Sprawiedliwości (§ 1 pkt 1) bądź prezesowi sądu apelacyjnego (§ 8 – 9). Koniecznym warunkiem delegacji do sądu wyższego rzędu jest jednak zgoda sędziego.

Delegowanie sędziego stanowi odstępstwo od zasady orzekania sędziego w miejscu powołania. Miejscem powołania zaś jest miejsce wyznaczone przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w akcie powołania. Na tej podstawie, sędzia uprawniony jest do orzekania w swoim miejscu służbowym. Delegowanie może umożliwić sędziemu uzyskanie awansu, lecz mając na uwadze specyficzny charakter tej służby, musi przyświecać mu idea racjonalizacji wykorzystania kadry sędziowskiej.

Jednym z nadrzędnych obowiązków prezesa sądu jest dążenie do zapewnienia właściwego toku wewnętrznego urzędowania podległego sądu, co wynika ze sprawowania przez prezesa wewnętrznego nadzoru administracyjnego nad działalnością sądu, w tym w aspekcie sprawności postępowania, wynikającej m.in. z racjonalizacji wykorzystania dostępnych etatów sędziowskich oraz delegowania. Tym samym, w realiach opisywanych w artykule, choć delegacja Pani Sędzi Magdaleny Hemerling stanowiła w sposób oczywisty wzmocnienie orzeczników V Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego w Warszawie, potencjalne wzmocnienie przez nią któregoś z wydziałów pierwszoinstancyjnych Sądu Okręgowego w Warszawie stanowiło realizację zasady racjonalizacji wykorzystania kadry sędziowskiej. Pani Sędzia miała prawo do niewyrażenia zgody na proponowane warunki delegowania. Nie można jednak uznać, że delegowanie sędziów, bądź wręcz orzekanie przez sędziów w wydziałach pierwszoinstancyjnych w jakikolwiek sposób blokuje im możliwość awansu, czy też stanowi „karę”. Nieuprawnionym jest wniosek, bądź nawet sugestia, że orzekanie przez sędziego w wydziale pierwszoinstancyjnym stanowi przeszkodę w karierze zawodowej. W wydziałach tych orzekają bowiem wybitni specjaliści, rozstrzygający najpoważniejsze sprawy – te w których właściwy już w I – instancji jest sąd okręgowy.

Podkreślenia wymaga, że Prezes Sądu Okręgowego musi dbać także o podległe mu sądy rejonowe, których nie można „wydrenować” z kadry orzeczniczej. Liczba oddelegowanych do Sądu Okręgowego w Warszawie sędziów nie może rosnąć w sposób nieograniczony.