KOMUNIKAT W ZWIĄZKU Z ZAGROŻENIEM COVID

Informacje dotyczące nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i nieodpłatnej mediacji

 

Osoby uprawnione

 

Zgodnie z ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz. U. z 2019 r. poz. 294) usługi:

- nieodpłatnej pomocy prawnej,

- nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego,

- nieodpłatnej mediacji

świadczone są każdej osobie fizycznej, zwanej „osobą uprawnioną”, która złoży oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej. Z usług można korzystać w dowolnie wybranym punkcie w kraju.

Mapa punktów wraz z danymi teleadresowymi znajduje się na stronie: https://darmowapomocprawna.ms.gov.pl/pl/mapa-punktow/

 

Zakres i forma pomocy

Nieodpłatna pomoc prawna obejmuje:

- udzielenie informacji, wskazanie sposobu rozwiązania problemu prawnego,

- sporządzenie projektu pisma, z wyłączeniem pism procesowych w toczących się postępowaniach przygotowawczych, sądowych i sądowoadministracyjnych,

- sporządzenie projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych, ustanowienie pełnomocnika z urzędu lub ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego,

- poinformowanie o kosztach postępowania i ryzyku finansowym związanym ze skierowaniem sprawy na drogę sądową,

- udzielenie porad związanych z przygotowaniem do rozpoczęcia działalności gospodarczej (nie obejmuje spraw związanych z prowadzeniem takiej działalności).

Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie

Profesjonalni doradcy świadczą pomoc dostosowaną do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej, mając na celu podniesienie jej świadomości o przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach. Doradcy udzielają wsparcia w samodzielnym rozwiązaniu problemu. Mogą sporządzić, wspólnie z osobą uprawnioną plan działania i pomóc w jego realizacji. Pomoc świadczona jest w szerokim zakresie, może dotyczyć m. in. sposobu załatwiania spraw urzędowych, rozwiązywania problemów życiowych, np. dotyczących spraw mieszkaniowych, zabezpieczenia społecznego czy kwestii kredytów.

Nieodpłatna mediacja obejmuje:

- przeprowadzenie mediacji,

- udzielanie informacji o mediacji i pozostałych formach rozwiązywania sporów w sposób polubowny,

- przygotowanie projektu umowy o mediację lub wniosku o przeprowadzenie mediacji,

- udzielenie pomocy w sporządzeniu wniosku do sądu o zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem,

- przygotowanie projektu wniosku o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego w sprawie karnej.

Z usługi tej wyłączone są:

- mediacje prowadzone na skutek skierowania stron przez sąd do mediacji,

- sprawy, w których zachodzi uzasadnione podejrzenie, że w relacji stron występuje przemoc. Z nieodpłatnej mediacji może skorzystać każda osoba fizyczna lub prawna (np. spółka, instytucja, spółdzielnia, wspólnota mieszkaniowa), „dążąca do polubownego rozwiązania sporu”, ale pod warunkiem, że stroną inicjującą skorzystanie z nieodpłatnej mediacji jest uprawniona osoba fizyczna.

 

Zasady świadczenia nieodpłatnych usług pomocowych

1. Wszystkie ww. formy pomocy świadczone są osobiście w wyznaczonych punktach w powiatach i miastach na prawach powiatu.

2. Przyjmowanie zgłoszeń na nieodpłatne porady odbywa się telefonicznie pod specjalnie wyznaczonym do tego celu numerem telefonu wskazanym przez starostę lub za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.

3. Osobom ze znaczną niepełnosprawnością ruchową, które nie mogą stawić się w punkcie osobiście oraz osobom doświadczających trudności w komunikowaniu się – o których mowa w ustawie z dnia  5 sierpnia 2015 r o języku migowym i innych środkach komunikowania się (Dz.U. z 2017 r. poz. 1824) nieodpłatna pomoc prawna lub nieodpłatne poradnictwo obywatelskie (z wyłączeniem nieodpłatnej mediacji) mogą być udzielane za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość albo poza punktem - m.in. przez zorganizowanie wizyty w miejscu zamieszkania tych osób lub w miejscu wyposażonym w urządzenie ułatwiające porozumiewanie się z osobami doświadczającymi trudności w komunikowaniu się lub w miejscu, w którym zapewnia się możliwość skorzystania z pomocy tłumacza języka migowego.

 

Bliższych informacji o nieodpłatnych usługach pomocowych uzyskać można na stronach BIP poszczególnych starostw powiatowych oraz na stronie: www.darmowapomocprawna.ms.gov.pl



Zgodnie z uchwaloną dnia 5 sierpnia 2015 r. ustawą (treść -http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20150001255), stworzony został dostęp do nieodpłatnej pomocy prawnej świadczonej osobiście przez adwokata lub radcę prawnego, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach, z ich upoważnienia, aplikanta adwokackiego lub aplikanta radcowskiego, w lokalach udostępnionych przez gminy lub powiaty. Natomiast w punktach prowadzonych przez organizacje pozarządowe porad będą mogli udzielać także doradcy podatkowi – w zakresie prawa podatkowego, z wyłączeniem spraw podatkowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz absolwenci wyższych studiów prawniczych (posiadający co najmniej trzyletnie doświadczenie w wykonywaniu wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związanych ze świadczeniem pomocy prawnej).

W 2017 roku zostało utworzonych 1525 punktów na terenie całego kraju (minimum 2 w każdym powiecie).

Dostęp do nieodpłatnej pomocy prawnej został zapewniony od stycznia 2016 r.

 

KOMU PRZYSŁUGUJE DARMOWA POMOC PRAWNA?

Ustawa zakłada, że darmową pomoc prawną (na etapie przedsądowym) otrzymają:

  • młodzież do 26. roku życia,
  • osoby fizyczne, którym w okresie roku poprzedzającego zostało przyznane świadczenie z pomocy społecznej na podstawie ustawy o pomocy społecznej
  • osoby, które ukończyły 65. lat,
  • osoby posiadające ważną Kartę Dużej Rodziny,
  • kombatanci,
  • weterani,
  • zagrożeni lub poszkodowani katastrofą naturalną, klęską żywiołową lub awarią techniczną,
  • kobiety w ciąży.


W JAKI SPOSÓB WYKAZAĆ UPRAWNIENIE DO SKORZYSTANIA Z DARMOWEJ POMOCY PRAWNEJ?

Prawo do nieodpłatnej pomocy prawnej osoba uprawniona wykazuje odpowiednio przez:

  1. przedłożenie oryginału albo odpisu decyzji o przyznaniu świadczenia z pomocy społecznej lub zaświadczenia o udzieleniu świadczenia, o którym mowa w art. 106 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej;
  2. przedłożenie ważnej Karty Dużej Rodziny, o której mowa w ustawie z dnia 5 grudnia 2014 r. o Karcie Dużej Rodziny;
  3. przedłożenie zaświadczenia, o którym mowa w ustawie z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego;
  4. przedłożenie ważnej legitymacji weterana albo legitymacji weterana poszkodowanego, o których mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o weteranach działań poza granicami państwa;
  5. przedłożenie dokumentu stwierdzającego tożsamość;
  6. złożenie stosownego oświadczenia,
  7. przedłożenie dokumentu potwierdzającego ciążę.

Osoba uprawniona, o której mowa w pkt 1, przed uzyskaniem nieodpłatnej pomocy prawnej składa pisemne oświadczenie, że nie wydano wobec niej decyzji o zwrocie nienależnie pobranego świadczenia.

Osobie uprawnionej, o której mowa w pkt 1-6 i 8, wymagającej niezwłocznego uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej w przypadku sytuacji kryzysowej lub zdarzenia losowego, nieodpłatna pomoc prawna jest udzielana na podstawie pisemnego oświadczenia, że jest ona uprawniona do jej uzyskania, a z uwagi na sytuację kryzysową lub zdarzenie losowe nie jest w stanie przedstawić dokumentów wymienionych w pkt 1-5 i 7.

 

ZAKRES MOŻLIWEJ DO UZYSKANIA NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ

Uprawnieni będą mogli uzyskać informacje w zakresie:

  • prawa pracy,
  • przygotowania do rozpoczęcia działalności gospodarczej,
  • prawa cywilnego,
  • spraw karnych,
  • spraw administracyjnych,
  • ubezpieczenia społecznego,
  • spraw rodzinnych,
  • prawa podatkowego z wyłączeniem spraw podatkowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Pomoc nie będzie natomiast obejmowała spraw z zakresu prawa celnego, dewizowego, handlowego i działalności gospodarczej, z wyjątkiem przygotowywania do jej rozpoczęcia.

Zapraszamy również na stronę Ministerstwa Sprawiedliwości, gdzie znajdziecie Państwo szczegółowe informacje dot. Nieodpłatnej Pomocy Prawnej

https://darmowapomocprawna.ms.gov.pl/pl/





ADRESY I GODZINY FUNKCJONOWANIA PUNKTÓW NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ W WARSZAWIE

Informację o lokalizacji i godzinach funkcjonowania punktów nieodpłatnej Pomocy prawnej można uzyskać na stronach internetowych Biuletynu Informacji Publicznej poszczególnych starostw powiatowych. Organizację i funkcjonowanie tych punktów zapewniają bowiem powiaty, które udzielanie nieodpłatnej Pomocy prawnej realizują jako zadania zlecone z zakresu administracji rządowej.

Poniższe informacje zostały sporządzone na podstawie ogólnodostępnych stron internetowych.

O zasadach i harmonogramie udzielanych porad dowiecie się Państwo kontaktując się z wybraną instytucją.

 LISTA PUNKTÓW, W KTÓRYCH UDZIELANA JEST BEZPŁATNA POMOC PRAWNYCH

PRAWA OBYWATELSKIE

 Rzecznik Praw Obywatelskich - www.rpo.gov.pl

- jest konstytucyjnym, niezależnym i niezawisłym organem ochrony prawnej. Po pomoc może się zwrócić każdy, kogo wolności lub prawa zostały naruszone przez władze publiczne. Zadaniem Rzecznika jest stanie na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji i innych aktach.

Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich

al. ,,Solidarności" 77

00 - 090 Warszawa

tel. (0-22) 55 17 700

fax. (0-22) 827 64 53

e-mail rzecznik@rpo.gov.pl


Helsińska Fundacja Praw Człowieka - www.hfhrpol.waw.pl - organizacja pozarządowa zajmująca się prawami człowieka. Służy fachowym doradztwem w zakresie problemów dotyczących naruszeń praw osobistych i politycznych. Przyjmuje sprawy, w których doszło lub mogło dojść do naruszeń praw człowieka, zwłaszcza prawa do rzetelnego procesu, naruszenia nietykalności przez policję, do wolności osobistej, do informacji o działalności organów władzy państwowej i samorządowej itp. Przedstawiciele fundacji obserwują procesy, pomagają w formułowaniu skarg do Europejskiego Trybunału w Strasburgu, pomagają imigrantom uzyskać status uchodźcy. Fundacja nie zajmuje się sprawami socjalnymi, nie świadczy usług adwokackich.

ul. Zgoda 11

00-018 Warszawa

tel. (0-22) 828 10 08

fax (0-22) 556 44 50

e-mail hfhr@hfhrpol.waw.pl

Aktualne programy udzielające porad prawnych:

http://www.hfhrpol.waw.pl/pomocprawna.html

 

PRAWA KOBIET, DZIECI, OFIAR PRZEMOCY

 Centrum Praw Kobiet - www.cpk.org.pl

-pomaga ofiarom przemocy oraz dyskryminowanym. Udziela porad i pomocy w sprawach z zakresu prawa karnego (przemoc domowa), rodzinnego (sprawy rozwodowe, alimentacyjne, związane z władzą rodzicielską) oraz pracy. Zapewnia porady prawnika, porady psychologiczne, zapewnianie pełnomocnika kobietom, których sprawa może mieć charakter precedensowy oraz udziela wsparcia kobietom w kontaktach z organami ścigania i wymiaru sprawiedliwości.

ul. Wilcza 60 lok.19

00-679 Warszawa

tel. (0-22) 622-25-17,

tel./fax (0-22) 652-01-17

e-mail temida@cpk.org.pl

 

Komitet Ochrony Praw Dziecka - www.kopd.pl

-organizacja , której zadaniem jest ochrona dziecka przed krzywdą i naruszaniem jego podstawowych praw i interesów. Jest miejscem gdzie można skorzystać z konsultacji psychologicznych.

ul. Flory 7 lok. 6

00-586 Warszawa

tel. (0-22) 848-24-24

tel./fax (0-22) 848-07-20

e-mail kopd@kopd.pl ,

 

Rzecznik Praw Dziecka - www.brpd.gov.pl

- instytucja zajmująca się sprawami związanymi z problemami dzieci i młodzieży do lat 18. Rzecznik Praw Dziecka stoi na straży praw dziecka określonych w Konstytucji RP, Konwencji o prawach dziecka i innych przepisach prawa, z poszanowaniem odpowiedzialności, praw i obowiązków rodziców. Może żądać wyjaśnień na temat sprawy od instytucji, sądu, prokuratora.

Adres Biura Rzecznika Praw Dziecka:

Biuro Rzecznika Praw Dziecka

ul. Śniadeckich 10

00-656 Warszawa

tel. 0 22 696 55 50

e- mail: rzecznik@brpd.gov.pl ,

 

Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę (dawniej Fundacja Dzieci Niczyje) - www.fdds.pl  

Chroni dzieci przed krzywdzeniem i pomaga tym, które doświadczyły przemocy. W prowadzonym przez FDDS

 

Centrum Pomocy Dzieciom im. Ireny Kornatowskiej bezpośrednią pomoc psychologiczną i prawną znajdą dzieci uczestniczące w procedurach prawnych – ofiary krzywdzenia oraz ich rodziny. Pomoc prawna obejmuje konsultacje z zakresu prawa karnego i rodzinnego. Udzielana jest pomocy w napisaniu pisma do sądu, instytucji.

 

Centrum Pomocy Dzieciom im. Ireny Kornatowskiej

ul. Mazowiecka 12/25

00-048 Warszawa

tel./fax (0-22) 826 88 62, (0-22) 826 14 34

e-mail cpd@fdds.pl

 

Centrum Dziecka i Rodziny

ul. Walecznych 59

03-926 Warszawa

tel. (0-22) 616 16 69

fax (0-22) 672 65 86

e-mail walecznych@fdn.pl

 

Na stronach Komendy Stołecznej Policji

www.policja.waw.pl/?page=Structure[&]id=2[&]did=27#54 znajdują się adresy

  • Ośrodków i interwencji kryzysowej
  • Wybranych instytucji zajmujących się pomocą osobom poszkodowanym na terenie województwa mazowieckiego
  • Pomocy uchodźcom i cudzoziemcom.

 

Stowarzyszenie Pomocy Ofiarom Wypadków i Kolizji Drogowych "Alter Ego" - http://www.alterego.org.pl . -stowarzyszenie pomagaja poszkodowanym w wypadkach drogowych. Można skorzystać również z pomocy psychologa, rzeczoznawców oraz adwokatów. W imieniu poszkodowanych występuje z roszczeniami do zakładów ubezpieczeń sprawców. W trudnych sytuacjach pokrywa częściowo koszty adwokackie i sądowe.

ul. Ciołka 13 pok. 4,

00-445 Warszawa

tel. (0-22) 877 38 10

fax (0-22) 877 38 17

e-mail alterego@alterego.org.pl

 

PRAWA KONSUMENTÓW, LOKATORÓW, SPÓŁDZIELCÓW

 

Miejski Rzecznik Konsumentów

Do zadań rzecznika należy zapewnienie konsumentom bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony konsumentów, występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony interesów i praw konsumentów oraz udzielanie konsumentom pomocy przy dochodzeniu roszczeń na drodze sądowej.

Miejski Rzecznik Konsumentów w Warszawie

ul. Canaletta 2

00-099 Warszawa

Godziny pracy:

Poniedziałek: 8.00 – 18.00

Wtorek-piątek: 8.00 – 16.00

tel. (+48) 22 44 33 444,

fax (+48) 22 44 33 470

e-mail: konsument@um.warszawa.pl

 

Federacja Konsumentów - www.federacja-konsumentow.org.pl

-głównym celem instytucji jest ochrona indywidualnego konsumenta w Polsce. W trudniejszych sprawach prawnicy podejmują bezpośrednie interwencje u sprzedawców i producentów, wskazują na nieprawidłowości w sposobie załatwienia reklamacji, powołują się na właściwe przepisy uzasadniające roszczenia klientów. Gdy mediacja zawiedzie, piszą pozwy i prowadzą sprawy sądowe w imieniu konsumentów, najpierw próbując rozstrzygnąć spór przed polubownym sądem konsumenckim, a w ostateczności przed sądem powszechnym.

Al. Stanów Zjednoczonych 53

04-028 Warszawa.

tel. (0-22) 827 64 81

e-mail warszawa@federacja-konsumentow.org.pl

 

Rzecznik Ubezpieczonych - www.rzu.gov.pl

reprezentuje interesy wobec ubezpieczycieli i funduszy emerytalnych. .Rzecznik podejmuje się mediacji z zakładem ubezpieczeń, doradza. Eksperci udzielają porad głównie przez telefon:

Biuro Rzecznika Ubezpieczonych

Al. Jerozolimskie 44 (dawny budynek Uniwersalu)

00-024 Warszawa

tel. (0-22) 333-73-26, 333-73-27, 333-73-28

fax (0-22) 333-73-29

e-mail biuro@rzu.gov.pl

 

Krajowa Rada Spółdzielczawww.krs.com.pl

-udziela pomocy członkom spółdzielni, którzy dowiedzą się m.in., jak założyć spółdzielnie, jak odliczyć VAT w spółdzielniach, jak ustalić koszta opłat eksploatacyjnych itp. Prawnicy interpretują przepisy spółdzielcze, udzielają porad, piszą opinie prawne.

 ul. Jasna 1

00-013 Warszawa

tel. (0 22) 827 46 88

 

INNE PORADY SPECJALISTYCZNE

 

Centrum Informacyjne dla Niepełnosprawnych - www.niepelnosprawni.pl

 

- na pytania dotyczące niepełnosprawności odpowiadają pracownicy socjalni i prawnicy

Centrum Integracja Warszawa

ul. Dzielna 1

00-162 Warszawa

tel. (0-22) 831 85 82, faks wew. 13

e-mail warszawa@integracja.org

 

Rzecznik Praw Pacjenta - www.bpp.waw.pl

-do biura wpływają zgłoszenia z całej Polski. Biuro umożliwia pacjentom kontakt z osobami obsługującym infolinię, prawnikami oraz konsultantami medycznymi. Ponadto w Biurze zatrudnione są osoby pełniące funkcję Rzeczników Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego.

ul. Długa 38/40

00-2388Warszawa

tel./faks:(0-22) 635-75-78

e-mail sekretariat@bpp.gov.pl

 

Główny Inspektorat Pracy (GIP), Okręgowy Inspektorat Pracy (OIP) - www.gip.pl

Państwowa Inspekcja Pracy udziela bezpłatnie porad w zakresie prawa pracy

ul. Lindley'a 16

00-973 Warszawa

V piętro, pokój nr 501

tel. (0-22) 583-17-27

 

Automobilklub Polski  w Warszawie - stowarzyszenie działające między innymi na rzecz podnoszenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, oferuje bezpłatną pomoc prawną adresowaną do uczestników wypadków komunikacyjnych-osób poszkodowanych oraz osób narażonych na sankcje prawne.

Dyżury w czwartki od godz. 17.00 do godz.19.00

w siedzibie Automobilklubu Polski

przy ul. Pańskiej 85 w Warszawie,

I piętro, pok. 11

zarezerwowanie terminu spotkania pod numerem telefonu 789 222 355 lub przez email: info@barnat.pl

 

POMOC DLA UBOGICH

 

Biuro Porad Obywatelskich - www.warszawa.bpo.engo.pl 

przeznaczone dla ludzi w trudnej sytuacji życiowej z Warszawy. Informuje o przysługujących prawach z każdej dziedziny: od spraw mieszkaniowych, przez ubezpieczenia, prawo pracy, po przemoc w rodzinie. Nie zajmuje się podatkami. Doradca pomoże sformułować pismo do instytucji, wskaże przydatne adresy, np. mediatorów, podpowie, jakie uprawnienia ma osoba poszkodowana.

ul. Gałczyńskiego 3

00-362 Warszawa

tel. (0-22) 828 12 95

e-mail bpo@free.ngo.pl

 Fundacja Academia Iuris - www.academiaiuris.pl

Pomaga wszystkim, których nie stać na opłacenie prawnika, głównie emerytom, rencistom, bezrobotnym i samotnym matkom. Nie zajmuje się sprawami podatkowymi, z zakresu prawa gospodarczego, nie pomaga w separacjach czy rozwodach.. Informacje o godzinach dyżurów prawników można uzyskać w siedzibie fundacji

Fundacja Academia Iuris

ul. Freta 20/24a

00-227 Warszawa

Kontakt z biurem Fundacji:

tel. (0-22) 498 72 30

fax (0-22) 499 71 70

e-mail biuro@academiaiuris.pl

Klinika Prawa - Studencki Ośrodek Pomocy Prawnej przy Wydziale Prawa i Administracji UW - www.klinika.wpia.uw.edu.pl

-studenci skupieni w Klinice Prawa świadczą bezpłatnie pomoc prawną osobom

w trudnej sytuacji majątkowej, których nie stać na opłacenie adwokata lub radcy prawnego.

ul. Krakowskie Przedmieście 26/28

00-325 Warszawa

uwaga: klinika nie udziela porad telefonicznych oraz za pomocą poczty elektronicznej.

tel./fax (0-22) 552-43-18

tel. (0-22) 552-08-11

e-mail klinika@wpia.uw.edu.pl

 

Uniwersytecka Studencka Poradnia Prawna WPiA UKSW

www.poradniaprawnawpia.uksw.edu.pl

-studenci prawa świadczą bezpłatnie pomoc prawną osobom w trudnej sytuacji majątkowej, których nie stać na opłacenie adwokata lub radcy prawnego

-wszystkie porady są konsultowane z pracownikami Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu, którzy nadzorują pracę Poradni

ul. Wóycickiego 1/3,bl. 17,  01-938 Warszawa

Pokój numer 65

Telefon: 22 569 97 30

e-mail: poradniaprawnawpia@uksw.edu.pl

 

Studencka Poradnia Prawna przy Akademii Leona Koźmińskiego

www.poradnia.kozminski.edu.pl

Studenci prawa pod nadzorem merytorycznym opiekunów naukowych udzielają bezpłatnej pomocy prawnej osobom niezamożnym poprzez sporządzanie pisemnych opinii prawnych i projektów pism z zakresu prawa: administracyjnego, cywilnego, karnego, rodzinnego i opiekuńczego, pracy i ubezpieczeń społecznych oraz prawa podatkowego.

ul. Jagiellońska 59

pokój A-1 (parter budynku A)

03-301 Warszawa

tel.: 22 519-22-38

fax: 22 519-23-18

e-mail: poradnia@kozminski.edu.pl