W celu usprawnienia i przyspieszenia procesu sądowego powołano do życia instytucję mediacji w sprawach cywilnych, będącą alternatywą wobec tradycyjnego modelu postępowania sądowego. Mediacja ma ułatwić stronom pojednanie się, rozwikłanie sporu (zawarcie ugody), dochodzenie roszczeń w sprawach cywilnych, rozpoznawanych w wydziałach cywilnych, rodzinnych, pracy i ubezpieczeń społecznych i gospodarczych.

Mediacja ma ułatwić dochodzenie roszczeń w sprawach cywilnych, a jednocześnie skutecznie udzielać ochrony prawnej podmiotom - stronom postępowania. W drodze mediacji można rozstrzygnąć spór cywilnoprawny poprzez zawarcie ugody przed mediatorem. Ugoda taka będzie miała moc prawną ugody sądowej, po zatwierdzeniu jej przez sąd (art. 183 ¹⁵ k.p.c.). Wszczęcie postępowania mediacyjnego przerywać też będzie bieg przedawnienia (art. 123 § 1 k.c.).

Kwestie dotyczące mediatorów w sprawach cywilnych reguluje ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2005 r. nr 172 poz. 1438), która weszła w życie dnia 10 grudnia 2005 r. (Dział II Postępowanie przed sądami pierwszej instancji. Rozdział 1 Mediacja i postępowanie pojednawcze. Oddział 1 Mediacja art. 183¹-183¹⁵ k.p.c.)

W odróżnieniu do mediacji karnej i nieletnich Prezes Sądu Okręgowego nie wydaje decyzji w przedmiocie wpisu w prowadzonym przez siebie wykazie instytucji i osób godnych zaufania do prowadzenia postępowania mediacyjnego w sprawach cywilnych. Zgodnie z tą ustawą organizacje społeczne i zawodowe mogą prowadzić listy stałych mediatorów oraz tworzyć ośrodki mediacyjne (art. 183² § 3 k.p.c.).

Informacje o listach stałych mediatorów oraz utworzonych ośrodkach mediacyjnych przekazywane są Prezesowi Sądu Okręgowego. Mediatorem w sprawach cywilnych nie może być sędzia. Nie dotyczy to sędziów w stanie spoczynku (art. 183² § 2 k.p.c.). 

Mediatorami w sprawach o rozwód i separację mogą być również kuratorzy sadowi oraz osoby wykazane przez rodzinne ośrodki diagnostyczno – konsultacyjne art. 436 § 3 k.p.c. Przepis ten ma zastosowanie również w postępowaniu w innych sprawach rodzinnych i w sprawach opiekuńczych. Przedmiotem mediacji może być także określenie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej.

Jeżeli uczestnicy postępowania nie uzgodnili osoby mediatora, sąd kieruje ich do mediacji prowadzonej przez mediatora, o którym mowa w art. 436 § 3 k.p.c. albo do stałego mediatora posiadającego wiedzę teoretyczną i umiejętności praktyczne w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach rodzinnych.

Instytucje ubiegające się o wpis do wykazu zobowiązane są złożyć:

1. kopię aktualnego odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego,
2. kopię statutu,
3. dokumenty potwierdzające posiadanie warunków organizacyjnych i kadrowych umożliwiających przeprowadzania postępowania mediacyjnego,

Dokumenty do pobrania:

1. Wykaz dokumentów potrzebnych do uzyskania wpisu do wykazu instytucji i osób uprawnionych
2. Wniosek o wpis do wykazu instytucji i osób uprawnionych - mediacje w sprawach karnych
   
3. Wniosek o wpis do wykazu instytucji i osób uprawnionych - mediacje w sprawach cywilnych
4. Informacje o liście mediatorów oraz instytucji/ośrodku mediacyjnym - w sprawach nieletnich

Decyzję o wpisaniu lub odmowie wpisania na listę instytucji osób godnych zaufania podejmuje Prezes Sądu Okręgowego w Warszawie.

Dokumenty należy złożyć w Biurze Podawczym Sądu Okręgowego w Warszawie 
al. „Solidarności” 127, 
00-898 Warszawa 
lub wysłać pocztą.

Prezes Sądu Okręgowego w Warszawie prowadzi  wykaz instytucji lub osób godnych zaufania uprawnionych do przeprowadzania postępowania mediacyjnego w sprawach karnych (na podstawie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 maja 2015 r. w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach karnych,  Dz.U.2015.716).

Osoby ubiegające się o wpis do wykazu zobowiązane są wykazać, iż spełniają wymogi formalne określone w § 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 7 maja 2015 r.

§ 4. Do przeprowadzenia postępowania mediacyjnego jest uprawniona osoba, która:

1) posiada obywatelstwo polskie, obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej albo obywatelstwo innego państwa, jeżeli na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej przysługuje jej prawo podjęcia zatrudnienia lub samozatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w tych przepisach,

2) korzysta w pełni z praw publicznych i ma pełną zdolność do czynności prawnych,

3) ukończyła 26 lat,

4) zna język polski w mowie i piśmie,

5) nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,

6) posiada umiejętności i wiedzę w zakresie przeprowadzania postępowania mediacyjnego, rozwiązywania konfliktów i nawiązywania kontaktów międzyludzkich,

7) daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków,

8) została wpisana do wykazu

Decyzję o wpisaniu lub odmowie wpisania na listę mediatorów podejmuje Prezes Sądu Okręgowego w Warszawie.

Dokumenty należy złożyć w Biurze Podawczym Sądu Okręgowego w Warszawie 
al. „Solidarności” 127, 
00-898 Warszawa 
lub wysłać pocztą.

Prezes Sądu Okręgowego w Warszawie prowadzi  wykaz instytucji lub osób godnych zaufania uprawnionych do przeprowadzania postępowania mediacyjnego w sprawach nieletnich (na podstawie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 maja 2001 r. w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach nieletnich, Dz. U. nr 56 poz. 591).      

Osoby ubiegające się o wpis do wykazu zobowiązane są przedłożyć Prezesowi Sądu Okręgowego w Warszawie następujące dokumenty:

1. podanie o wpis do wykazu,
2. kwestionariusz osobowy lub CV,
3. kopię dowodu osobistego,
4. oświadczenie o korzystaniu w pełni z praw obywatelskich i cywilnych,
5. aktualne zaświadczenie o niekaralności,
6. kopię dyplomu ukończenia szkolenia na mediatora,
7. obrazujące posiadane wykształcenie  z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii, resocjalizacji, prawa lub wiedzę wystarczającą do przeprowadzania postępowania mediacyjnego, w przypadku mediatora dla nieletnich udokumentowane doświadczenie w zakresie wychowania lub resocjalizacji dzieci,  młodzieży,
8. inne dokumenty, pisma rekomendacyjne i informacje wskazujące na posiadanie odpowiedniego doświadczenia życiowego, wiedzy i umiejętności likwidowania konfliktów,
9. oświadczenie o dysponowaniu neutralnym i bezpiecznym lokalem
   do przeprowadzania mediacji,
10. oświadczenie dotyczące wyrażenia zgody na przetwarzanie danych osobowych.

Mediatorem w sprawach nieletnich nie może być:

Czynny zawodowo:

• sędzia, prokurator, asesor i aplikant sądowy lub prokuratorski oraz inna osoba zatrudniona w sądzie, prokuraturze, policji lub w innej instytucji uprawnionej
  do ścigania przestępstw,
• adwokat i aplikant adwokacki, radca prawny i aplikant radcowski, notariusz, asesor
  i aplikant notarialny,
• komornik, aplikant komorniczy i pracownik jego kancelarii,
• funkcjonariusz i pracownik Służby Więziennej,
• pracownik placówki opiekuńczo-wychowawczej, zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich, specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego,
• pracownik instytucji lub członek organizacji zajmujących się świadczeniem pomocy dla ofiar przestępstw lub działalnością na ich rzecz,
• Ławnik sądowy w czasie trwania kadencji oraz społeczny kurator sądowy.

Instytucje ubiegające się o wpis do wykazu zobowiązane są złożyć:

1. wniosek o wpis do wykazu,
2. kopię aktualnego odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego,
3. kopię statutu,
4. dokumenty potwierdzające posiadanie warunków organizacyjnych i kadrowych umożliwiających przeprowadzania postępowania mediacyjnego,
5. osoba fizyczna występująca z ramienia instytucji składa komplet dokumentów, tak jak osoba ubiegająca się o wpis do wykazu.

W obu przypadkach należy przedstawić oryginały dokumentów do poświadczenia kopii.


Decyzję o wpisaniu lub odmowie wpisania na listę mediatorów podejmuje Prezes Sądu Okręgowego w Warszawie

Dokumenty należy złożyć w Biurze Podawczym Sądu Okręgowego w Warszawie 
al. „Solidarności” 127, 
00-898 Warszawa 
lub wysłać pocztą.